گرچه از نظر فنی در مجموعه جوایز نوبل قرار نمی‌گیرد، اما دریافت‌کنندگان این جایزه را «برنده جایزه نوبل اقتصاد» می‌نامند. امروزه این جایزه از سوی آکادمی سلطنتی علوم سوئد در استکهلم به برندگان اهدا میشود. تاکنون ۵۴ جایزه نوبل اقتصاد به ۹۱ اقتصاددان از سراسر جهان تعلق گرفته است که اقتصاددانان آمریکایی با بیش از ۶۰ جایزه، بیشترین سهم را به خود اختصاص داده‌اند. در شماره‌های قبل، با تعدادی از برندگان جایزه نوبل اقتصاد آشنا شدید. در این شماره نیز به معرفی برتیل اوهلین و جیمز مید دو اقتصاددان سوئدی و بریتانیایی برنده نوبل اقتصاد در سال ۱۹۷۷ میلادی می‌پردازیم. کار مهم این دو اقتصاددان، مشارکت راهگشا در ارائه تئوری تجارت بین‌الملل و حرکت جهانی سرمایه بوده است.
برتیل اوهلین
برتیل گوتهارد اوهلین، اقتصاددان، سیاستمدار و وزیر بازرگانی و صنایع سوئد در آوریل ۱۸۹۹ به دنیا آمد. او در ۱۹۱۷ مدرک کارشناسی را از دانشگاه لوند و مدرک کارشناسی ارشد را از مدرسه اقتصاد استکهلم دریافت کرد. در سال ۱۹۲۴ نیز مدرک دکترای خود را از دانشگاه استکهلم دریافت کرد. در سال ۱۹۲۶ به مقام استادی در دانشگاه کپنهاگ رسید. همچنین در فاصله بین سال‌های ۱۹۲۹ تا ۱۹۶۵ به عنوان استاد اقتصاد در مدرسه اقتصاد استکهلم به فعالیت پرداخت.
در ۱۹۲۹ اوهلین به مخالفت با دیدگاه جان مینارد کینز درباره پیامدهای اجبار آلمان به پرداخت خسارات سنگین جنگ پرداخت. کینز پیش‌بینی می‌کرد، بار سنگین بدهی به عاملی برای جنگ تبدیل میشود، اما اوهلین معتقد بود آلمان توان پرداخت خسارات را دارد. در تئوری مدرن پرداخت‌های بین‌المللی یک‌جانبه، این بحث از اهمیت زیادی برخوردار است.
در سال ۱۹۳۰ او جای استادش، الی فیلیپ هکشر اقتصاددان سیاسی را به عنوان استاد اقتصاد در مدرسه اقتصاد استکهلم گرفت. در ۱۹۳۳ اوهلین کتاب «تجارت منطقه‌ای و بین‌المللی» را منتشر کرد که شهرتی جهانی برای وی به همراه آورد. در این کتاب، اوهلین با استفاده از آثار هکشر و تز دکترای خود، یک تئوری اقتصادی برای تجارت آزاد بین‌المللی ارائه کرد. این تئوری که به مدل هکشر- اوهلین معروف است، یکی از مدل‌های استاندارد است که مورد استفاده اقتصاددانان قرار می‌گیرد. او یکی از برندگان جایزه نوبل اقتصاد در سال ۱۹۷۷ بود. برتیل اوهلین در آگوست ۱۹۷۹ درگذشت.
جیمز مید
جیمز ادوارد مید، اقتصاددان بریتانیایی در ژوئن ۱۹۰۷ به دنیا آمد. او در سال ۱۹۲۶ برای ادامه تحصیل در رشته ادبیات لاتین و یونانی به کالج اوریل در آکسفورد رفت اما به فلسفه، سیاست و اقتصاد تمایل پیدا کرد و در رشته اقتصاد سرآمد شد. علاقه او به اقتصاد با پیوستن به کالج‌های کریستیز و ترینیتی در دانشگاه کمبریج شدت یافت. در آنجا او به مباحثه با اقتصاددانان بزرگی همچون دنیس رابرتسون و جان مینارد کینز می پرداخت.
جیمز مید پس از همکاری با سازمان «اتحاد ملل» (نهادی که پس از جنگ جهانی اول برای حمایت از صلح شکل گرفت و بعدها به ساختار سازمان ملل کنونی تغییر یافت) و فعالیت در دفتر نخست‌وزیری بریتانیا، به اقتصاددان ارشد در دولت کلمنت اتلی تبدیل شد. پس از آن در سال‌های ۱۹۴۷ تا ۱۹۵۷ در مدرسه اقتصاد لندن و از ۱۹۵۷ تا ۱۹۶۷ در دانشگاه کمبریج به عنوان استاد مشغول به کار شد. جیمز مید که به عنوان یک اقتصاددان نئوکینزی در حوزه اقتصاد کلان فعالیت می‌کرد، یک مدل اقتصادی رشد ارائه کرد که شهرت دارد. در این مدل اقتصادی، مفروضاتی همچون اقتصاد بسته و بدون ارتباط خارجی، رقابت کامل در بازار، به‌کارگیری کامل زمین و نیروی کار و ماشین‌آلات در نظر گرفته شده و عملکرد تولید چنین اقتصادی ارزیابی شده است. جیمز مید چند کتاب به رشته تحریر درآورده که «تراز پرداخت‌ها» (۱۹۵۱)، «تجارت و رفاه» (۱۹۵۵) و «اصول اقتصاد سیاسی» (۱۹۶۵ تا ۱۹۷۶) از آن جمله‌اند. او یکی از برندگان جایزه نوبل اقتصاد در سال ۱۹۷۷ بود. جیمز مید در دسامبر ۱۹۹۵ درگذشت.
- علی دانیال- روزنامه‌نگار
نظر شما